lovebird

                           განუყრელი

განუყრელი (ლათ. Agapornis) — ფრინველთა გვარი თუთიყუშისებრთა ოჯახისა .სულ ცნობილია 9 სახეობა მათშორისაა:(მადაგსკარის განუყრელი, ფიშერი, წითელ ლოყიანი, და სხვა.) განუყრელები გავრცელებულები არიან აფრიკაში, საჰარის სამხრეთით, მადაგასკარზე. ბინადრობენ ტროპიკულ ტყეებსა და ტყისპირებში, სავანებში, ბუჩქნარიან ნახევარუდაბნოებში, და ქალაქის პარკებშიც კი. ძირითადად იკვებებიან თესლებით,სხვადასხვა ხის კვირტებით,ყვავილებითა და კენკრით.  სხეულის სიგრძე 13–18 (ხშირად 15) სმ. შეადგენს, მასა 25–31 გ-დან 49–66 გ-მდე. სხეულის  აგებულება: ფრთები მახვილი ბოლო — მოკლე, მომრგვალებული ან საფეხუროვანი, ნისკარტი — ღია რუხი, შავი ან წითელი,ფეხები მუქი. თვალები მცირე ზომის.ველურ შეფერილობაში ძირითადად ჭარბობს მწვანე ფერი (სახეობიდან გამომდინარე). განუყრელი მონოგამი ფრიველი და ცხოვრების განმავლობაში ერთ მეწყვილესთან რჩება. მრავლდებიან წვიმიან სეზონზე დედალი 3–8 კვერცხს დებს; ინკუბაციის პერიოდი 22–25 დღე გრძელდება რის შემდეგაც იჩეკება თვალაუხელელი ბარტყი რომელიც მეექვსე დღიდან იწყებს თვალის გახელას.სრულიად დამოუკიდებელი კი 3 თვიდან ხდება. სიცოცხლის ხანგრძლივობა 15-30 წელი. ტიპიური გალიის ფრინველი.

turquoisine parakeet

ზურმუხტისებრი თუთიყუში 

ფირუზისფერი თუთიყუში (Neophema pulchella) არის თუთიყუშის სახეობა Neophema- ს გვარში, რომელიც აღმოსავლეთ ავსტრალიაში, სამხრეთ-აღმოსავლეთი ქვინსლენდის, ახალი სამხრეთ უელსის გავლით და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ვიქტორიაში ბინადრობს. გვხვდება  ღია ტყეებში სადაც ევკალიპტისა და კალიტრისის ხეებია. ზურმუხტისებრი თუთიყუში ძირითადად ბალახებით და თესლებით იკვებება, ზოგჯერ ყვავილებით, ხილითა და  მწერებით. ზურმუხტისებრი თუთიყუშები გვხვდება წყვილებში ან მცირე ჯგუფად რომლებიც შედგება მშობლებისა და რამდენიმე შთამომავლისგან.  საკვების მიღება ხდება დილიდან ადრე შუადღემდე, საღამოს კი ისვენებენ.  გამრავლება ხდება თბილ თვეებში  აგვისტოდან იანვრამდე დებენ ორიდან ხუთ კერცხამდე იშვიათია რვა კვერცხი. კვერცხებს დებენ ორი-სამი დღის ინტერვალით.  ინკუბაციას სჭირდება 18-დან 21 დღემდე.

the sun conure

 მზის არატინგა 

მზის არატინგას გავრცელების არეალი სამხრეთ ამერიკის ჩრდილო - აღმოსავლეთი და  ბრაზილიასა ჩრდილოეთ ნაწილს მოიცავს. ისნი ძირითადად გხვდებიან ტროპიკულ ჰაბიტატში, მაგრამ შესაძლოა მშრალ სავანის ტყეებსა და სანაპირობზეც შევხვდეს. ამ სახეობის ველური პოპულაცია ყოველწლიურად მცირდება რაც გამოწვეული ბუნებრი ჰაბიტატის დაკრგვით და ცხოველის ვაჭრობით. 

ძირითადად იკვებებიან ხილით, ყვავილებით, კენკრით, თესლით, თხილით და მწერებით. სიცოცხლის ხანგრძლივობა 25-30 წელი. არატინგა ძალიან სოციალური ფრინველია ამიტომ ველურ ბუნებაში ისინი გუნდებად ცხოვრობენ სადაც 15-30 ინდივიდია გაერთიანებული. სხეულის შეფერილობაში მეტად ჭარბობს ყვითელი და სტაფილოსფერი ფრთების ბოლო მწვანე და ღია ყვითელი ნისკარტი შავი. მასა დაახლოებით 110გ ხოლო სხეულის სიგრძ 30სმ. ბუდობენ პალმის ხეებში დებენ 2-4 კვერცხს ინკუბაციის პერიოდი გრძელდება 23-27 დღე.

senegal parrot

სენეგალი

სენეგალის თუთიყუში ბინადრობს დასვლეთ აფრიკის ტყეებში. ისინი ღია ტყისა და სავანის ფრინველები არიან. თუთიყუშების გვარი Poicephalus ჯგუფიდან, რომელშიც შედის 10 სახეობა რომლებსაც აქვთ მოკლე კუდები და შედარებით დიდი თავი. სენეგალი საოცრად მშვიდი და ძალიან მოსიყვარულე თუთიყუშია. იკვებება: ხილით, თესლითა, და ყვავილებით.  იგი აფრიკაში ითვლება ფერმერულ მავნებლად, რადგან ხშირად იკვებება სიმინდით ან ფეტვით. მათი სიგრძე დაახლოებით 23 სანტიმეტრია წონა დაახლოებით 120 – დან 170 გრამამდე. ველურ ბუნებაში დაახლოებით 25-30 წელი ცხოვრობენ ხოლო გალიურ პირობებში 50 წელიც კი. ბუდობენ ხის ხვრელებში, ხშირად პალმის ხეებში, დებენ 3-4 თეთრ კვერცხს. კვერცხის სიგრძე დაახლოებით 3 სანტიმეტრია. ინკუბაციის პერიოდი 27-28 დღე მიმდინარეობს, ბარტყები ბუდიდან მეცხრე კვირას გადმოდიან ხოლო დამოუკიდებლად ფრენას მეთორმეტე კვირიდან იწყებენ. ტიპიური გალიის ფრინველი. 

rosella

როზელა

 როზელები გვარისაა, რომელიც შედგება ექვსი სახეობისა და ცხრამეტი ქვესახეობისგან.  ზომით 26–37 სმ.  როზელა საშუალო ზომის  გრძელი კუდა თუთიყუშია. როზელები ავსტრალიის  მიმდებარე კუნძულებზე ცხოვრობენ, სადაც ისინი ტყეებსა  და ბაღებში ბინადრობენ.  როზელები უპირატესად იკვებება თესლითა და ხილით, ისინი სიამოვნებას ღებულობენ წყლის გუბეებში დაბანით რაც მათ ბუბულის გასუფთავებასა და ბაქტერიებისგან თავდაცვაში ეხმარება. მათ შეუძლიათ 20 წელზე მეტხანს იცოცხლონ. კვერცხის დადება ხდება სექტემბერსა და ოქტომბერში, დებს 4-5 კვერცხს  ინკუბაციის პერიოდი გრძელდება  19 – დან 23 დღემდე. როზელას ოჯახის ყველაზე დიდი წარმომადგენელი მწვანე როზელაა რომლის სიგრძე 37სმ აღწევს 

მწვანე როზელა 

red-rumped parrot

მგალობელი თუთიუში 

მგალობელი თუთიყუში - ასევე ცნობილი როგორც ბალახის თუთიყუში.ბინადრობს სამხრეთ-აღმოსავლეთ ავსტრალიაში.  საშვალო  ზომის თუთიყუშები სიგრძით, დაახლოებით, 28 სმ.მამრის ბუმბული არის ნათელი მწვანე, ყვითელი ფერის ლურჯი ხაზგასმით ფრთებზე და ზურგზე. მდედრის ბუმბული ნაკლებად ფერადი აქვს ღია მწვანე ფრთები და ზურგი.  ისინი ხშირად გვხვდება საგარეუბნო პარკებსა და ბაღებში. მათი მწვანე ბუმბული იმდენად კარგ შენიღბვას იძლევა ბალახებში, რომ მათ დანახვა თითქმის შეუძლებელია დაკვირვების გარეშე. ბუდობენ ხის ფუღუროებში დებენ 3-6 თეთრ კვერცხს, გამრავლება ჩვეულებრივ ხდება გაზაფხულზე (აგვისტოდან იანვრამდე) ინკუბაცია გრძელდება 30 დღე. იკვებებიან ძირითადად ბალახის თესლით,  ფოთლებით, ხილითა და ყვავილებით. ცოცოხლობენ 15-32 წლამდე.

  

კატერინა

სხვადასხვა ქვესახეობის კატერინები ცხოვრობენ მექსიკის, ცენტრალურ ამერიკასა და სამხრეთ ამერიკაში. ეს ფრინველები ბინადრობენ უფრო მაღლა ღრუბლიან ტყეებში და  წვიმიან ტყეებში და მთიან ადგილებში, როგორიცაა პერუს ანდები. ისინი ზამთარში ქვევით ბარად ჩამოდიან და იქ  იკვებებიან. ველურ ცხოვრებაში 20 – მდე ფრინველია ჯგუფში. სხეულის სიგრძე 6-დან 7 სანტიმეტრი. ისინი 10 წელს ცოცხლობენ გალიურ ცხოვრებაში მაგრამ თუ სათანადოდ მოვუვლით 20 წელიც კი შეიძლება იცოცხლოს. ტიპიური გალიის ფრინველი.

ბეღურასებრი

ბეღურასებრი

 ყველაზე პატარა სახეობის თუთიყუში მსოფლიოში რომელიც მოიცავს რამდენიმე გვარს, კერძოდ Forpus, Nannopsittaca და Touit. მათ აქვთ პატარა ნისკარტი და მოკლე კუდი და ენდემურები არიან შუა და სამხრეთ ამერიკაში. 

ველური, ბეღურასებრები მოგზაურობენ გუნდებად, რომელშიც ერთიანდება დაახლოებით ოთხიდან ასამდე ფრინველი. სახეობების უმეტესი ნაწილი გუნდებში დაახლოებით ხუთი ან ორმოცამდე ფრინველია. ისინი ქმნიან უწყვეტ და მჭიდრო გუნდებს.  წყვილი ობლიგაციებს თავიანთ არჩეულ მეორე ნახევარზე.